Wednesday, December 06, 2006

AKNE - SİVİLCELER



Akne (sivilce) nedir?
Akne yüz, boyun, göğüs, sırt , omuz ve üst kollarda görülen, yağ kanallarını tutan bir hastalıktır. En sık ergenlik çağında görülmekle birlikte 20-40 yaş arası devam edebilir. Akneli kişiler genellikle yağlı bir deriye sahiptir. Akne zamanla, ilerleyen yaşlarla birlikte iyileşebilir. Yine de bunun olmasını beklemek gereksizdir. Çünkü tedavi edilmeyen akneler skar denilen kalıcı, ciddi izler bırakabilir. Ayrıca akneli dönem uzun sürebilir. Bu dönem içinde kişiye görüntü bozukluğu yaratarak can sıkar ve psikolojik olarak rahatsızlık verebilir. Bu yüzden bir dermatolog tarafından tedavi edilmesi uygundur.

Akne nasıl oluşur :
Hem erkek hem de kadınlarda bulunan erkeklik hormonları ergenlik çağında yükselir ve derideki yağ bezlerini uyarır ve genişletir. Bu yağ bezleri, aknenin en sık görüldüğü alanlarda (yüz, göğüs,sırt) bulunur.
Yağ bezleri sebum olarak adlandırılan yağlı bir madde üretir. Sebum ( yağ), deri üzerine deri yüzeyine açılan yağ kanalları ile boşalır. Bu yağ kanalarının ağzı por olarak adlandırılır. Sebum (yağ), yağ kanalına hücrelerin dökülmesi ile birlikte yapışkan bir hale gelir. Böylece por tıkanmış olur. Bakteriler yağ kanalındaki yağ ve hücrelerle beslenerek çoğalırlar. Bu bakteriler kimyasal maddeler salgılayarak burada bir reaksiyon yaratırlar ve yağ kanalı parçalanır. Sebum, bakteriler, ve hücreler deri içine dağılarak kızarıklık şişme ve iltihap akıntısına neden olur. Nadiren akneler hormonal dengesizliğe de bağlı olabilir.

Akne de nasıl bir temizlik yapılmalıdır:
Siyah noktacık, yağ kanalı içindeki kurumuş yağ ve ölü hücrelerden meydana gelir, kir değildir. Cildin günlük bakımında yüz, günde iki kez temizleyici madde ( sabun yada jel) ve ılık su ile yıkanmalıdır. Süt tarzı temizleyiciler yağlı baza sahip olduklarından temizleyici olarak tercih edilmemelidir. Akneli ciltler veya yağlı ciltler temizleyici olarak su ile çıkan sabun yada jel tarzında pH sı 5.5 olan ürünleri tercih etmelidirler. Akne kirlilik sonucu meydana gelmez. Çok sık yıkama ve cildin aşırı ovulması akneyi alevlendirebilir. Düzenli şampuanla saç temizliği de gereklidir. Eğer saç yağlı ise sık temizlemek önerilir. Akneli erkekler tıraş bıçağı yada elektrikli tıraş makineleri kullanabilirler. Eğer tıraş bıçağı kullanılıyorsa tıraş öncesi sakal bölgesi su ve tıraş köpüğü ile yumuşatılmalıdır. Sivilceler koparılmadan yumuşak hareketlerle tıraş olunmalıdır.
Aknede diyetin rolü :
Akne yiyecekler nedeniyle oluşmaz. Kısıtlayıcı diyetler derinizi düzeltmez. Uzun yıllar çikolata , yağlı gıdalar akne etkeni olarak suçlanmıştır. Ancak bilimsel olarak kanıt bulunamamıştır. Akne kendi kendine de iyileşmeler veya kötüleşmeler gösterdiğinden gıdalarda yanılgıya düşmemek gereklidir. Yinede böyle bir gözleminiz var ise bu gıdalardan kaçınmanız gerekir.

Aknede kozmetikler nasıl kullanılır?
Akneli kişiler göz makyajı, allık ve ruj rahatlıkla kullanabilirler. Yalnızca deri yüzeyine uygulanan fondöten ve pudranın uygun olması önemlidir. Eğer likit fondöten veya nemlendirici kullanıyorsanız yağsız ve su bazlı olaması gereklidir. Seçtiğiniz ürünün üzerinde non-comedogenic ve oil-free ibaresi olması uygundur. Bu tür ürünler geceleri mutlaka temizlenmelidir. Benzoil peroksid, salisilik asit, sulfur içeren kapatıcı deri losyonları akne lekelerini güvenle gizler. Pudralı yağsız ürünler kapatıcı olarak kullanılabilir. Saç spreyleri ve jelllerin yüze gelmemesine özen gösterilmelidir.
Aknenin iç hastalıklarıyla ilgisi var mıdır?
Çoğu kez aknenin karaciğer hastalığına bağlı olduğu düşünülür. Günümüzde aknenin iç hastalığına bağlı olmadığını biliyoruz. Sadece hormon bozuklukları ve kullanılan birtakım ilaçlar akneye neden olabilir. Kadınlarda böbrek üstü bezlerinin veya yumurtalıkların aşırı miktarda erkeklik hormonu (androjenler) üretmesi halinde akneleşme olabilir. Uzun süren, tedaviye yanıt vermeyen, saç dökülmesi ve tüylenmenin olduğu durumlarda dermatologunuz bu açıdan test isteyecektir.
Hangi ilaçlar akneyi artırabilir?
Tedavi amacıyla kullanılan bazı ilaçlar (kortizon, B12 vitamini, hormon ilaçları vb) akneye neden olabilir veya çoğaltabilir.
Stres akneye neden olabilir mi?
Stres aknenin ana nedenlerinden değildir. Ancak stresli dönemlerde bazı hormonların açığa çıkması nedeni ile sivilcelerin ortaya çıkmasına veya artışa sebep olabilir.
Güneşlenmenin ve solaryumun akne üzerine etkisi nedir?
Güneşin ültraviyole ışınlarının kurutucu ve bakterileri azaltıcı rolü bilinmektedir. Bu nedenle güneşlenme genellikle akneleri azaltır. Ancak bu yanıltıcı bir durum da olabilir. Aşırı güneşlenme sonrasında deri kendini zararlı ültraviyole ışınlarından korumak için kalınlaşır. Önce azalan akneler, derinin kalınlaşıp gözeneklerin tıkanması sonucu daha şiddetlenebilir. Solaryumda ültraviyole ışığı olup aynı etki mekanizmasına sahiptir. Günümüzde ültraviyolenin yaşlandırıcı ve deri kanseri yapıcı etkileri nedeniyle aşırı güneşlenmeyi tavsiye etmiyoruz. Yaz aylarında güneşten koruyucu kullanırken bu ürünün su bazlı ve yağ içermemesine özellikle dikkat edilmelidir. Sivilce çoğalmasına neden olabilir. Bazı akne hastalarında da tam tersi, yaz aylarında sivilce artışı olabilir. Bu durum terleme ile birlikte yağ salgının artmasının artışından kaynaklanmaktadır.
Cinsel yaşamın akne üzerine etkisi var mıdır?
Yapılan bilimsel çalışmalarda cinsel yaşamla akne arasında bağlantı kurulamamıştır. Sivilcelerin ergenlik çağında görülüp 20li yaşlarda sona ermesi ve bu dönemin de cinsel yaşamın başlamasına denk gelmesi böyle bir kanı yerleşmesine neden olmuştur.
Akne tipleri nelerdir?
İltihaplı olmayanlar
Açık komedon (siyah noktacık)
K apalı komedon (beyaz yağ butonları)
İltihapsız kist
İltihaplı olanlar
Papül( kırmızı, kabarık şişlikler)
Püstül ( içi cerahatli, kabarık şişlikler)
İltihaplı kist ( derin, kırmızı, ağrılı şişlikler)
Akne derecelendirmesi
Akne hafif, orta ve şiddetli olarak sınıflandırılır. Tedaviler aknenin derecesine ve tipine göre yapılır.
Akne tedavisi genel bilgiler:
Akne etkili bir şekilde tedavi edilebilir ancak tedavi yavaş ilerler. Akne tedavisinde iyileşmeler 2. ayda başlar ve 4-8 ay arasında tamamen bir düzelme sağlanır. Özellikle ilk 1. ayda aknenin artması gibi durumlar söz konusu olabilir. Düzelmeler zaman alır. Eğer akneler 6-8 haftada iyileşmeye başlamadıysa tedavinin değiştirilmesi gerekir.
Dermatologlar tedavileri aknenin tipine göre belirlerler. Bazen başka nedenlerle örneğin makyaj, losyonlar veya alınan ilaçlardan dolayı akneye benzer döküntüler olabilir. Dermatologunuzla görüşürken kullandığınız ilaç ve ürünleri iyi belirtmeniz gerekir.
Dermatologunuz size dışardan porların tıkanmasını engelleyen ve bakterileri azaltan A vitaminli veya benzoyil peroxidli krem, jel veya losyonlar önerebilir. Bu ürünler bazen kuruluk ve soyulma yaratabilir. Dermatologunuz size doğru kullanımı ve yan etkilerin olmaması için tavsiyelerini belirtecektir.
Deriye sürülerek kullanılan antibiyotikler de vardır. Bunların kullanımı daha hafif aknelerdedir. Eğer geniş kırmızı ve derin sivilceleriniz varsa bunlara direk olarak içine kortizon enjekte edilerek hemen iyileşmesi sağlanabilir.
Dermatologunuz siyah noktacık beyaz yağ butonlarını ve iltihaplı kesecikleri özel aletlerle temizleyebilir. Ancak kendiniz bunlarla oynamamalısınız. Akneyi derinleştirerek daha fazla büyümesine ve iz bırakmasına neden olabilirsiniz.
Ağız yoluyla antibitikler özellikle tetrasiklin, doksisiklin veya eritromisin orta ve şiddetli aknede kullanılırlar. Antibiotikler kıl folikülündeki bakterileri azaltırlar. Bu da kızarıklıklar ve iltihaplanmaları azaltır.
Doğum kontrol hapları kadınlarda akneyi önemli derecede iyileştirdikleri gözlemlenebilir bu amaçla tedavi maksadıyla da kullanılırlar.
Hafif akne tedavileri:
Hafif akneler jel solusyon ve losyonlarla tedavi edilir. Ekstra vitamin ve minerallerin kullanımının tedaviye faydası bulunmamıştır. Yüzünüzü su ile hafif bir temizleyici sabun veya antiseptik jel kullanarak günde iki kez yıkayın
Akne ürünlerini sadece akne üzerlerine nokta halinde değil tüm etkileyen alanlara yayarak uygulayın. Akne tedavi ajanları ilk 2-4 hafta kuruluk yaratabilir. Zamanla cilt bu reaksiyonları göstermez. Yağsız bir nemlendirici kuruma şikayeti için kullanılabilir. Yağlı kozmetikler, fondoten, krem ve güneş koruyucular kullanılmamalıdır. Iyileşme 2-4 ay arasında olabilir.
Şiddetli tahrişlerde tedavi bırakılmalı doktorunuzla görüşülmelidir.
Hafif derecede ki aknelerde genellikle topikal yani dışardan sürme şeklinde ilaçlar kullanılır.
Benzoyil peroxid
Azeleik asit
Antibiotikler: Clindamisin, Eritromisin
Retinoidler: Tretionin, Adapalen
Orta dereceli aknede tedavi:
Burada deriye sürülerek uygulanan ilaçların yanı sıra ağız yoluyla tedaviler uygulanır.
Antibiyotikler: Tetrasiklin, Eritromisin, Doksisiklin
Kadınlarda östrojen ve antiandrojen ( erkeklik hormonunu baskılayan) tedaviler Diane 35 , spirinololakton
Tedaviye dirençli aknede İsotretinoin (Roaccutane)
Şiddetli aknede tedavi:
Şiddetli akne ağızdan ilaçlarla tedavi edilir. Hasta mutlaka dermatolog kontrolünde olmalıdır.
Pek çok hasta oral isotretinoin ile tedavi edilir. İsotretinoin hasta için uygun değilse Uzun süreli antibiyotikler
Kadınlarda antiandrojenler tedavi kullanılabilir.
Meyve asitleriyle tedavi-peeling
Son yıllarda meyve asitleri de akne tedavisinde rol oynamaya başlamıştır. Yarı kozmetik yarı ilaç sayılan bu ürünlere glikolik asit, laktik asit örnek verilebilir . % 5-20 oranlarında krem ve jel şeklinde evde uygulamaya yönelik ürünleri mevcuttur. Akne tedavisine yardımcı olarak veya tedavi sonrası bakım amacıyla kullanılır. Ayrıca yağlı ciltlerde yağ kontrolü ve yağlanmanın getirdiği hafif sivilceleri geçirmek içinde önerilmektedir. Meyve asitleri cildi soyarak yeniler , gözeneklerin temiz kalmasını sağlar böylece akneye engel olur. Meyve asitlerinin yüksek konsantrasyondaki formülleri de % 50-90 gibi ofis uygulamaları şeklinde tedavide kullanılır. Doktor kontrolündeki bu uygulamada asit solüsyonu deriye sürülür birkaç dakika beklenir ve daha sonra yıkanarak ciltten uzaklaştırılır. Bu uygulamalıda 1-4 hafta aralıklarla yapılır. Hem akne tedavisi olarak hem de tedavi sonrası izlerin giderilmesi amacıyla uygulanmaktadır. Oldukça faydalı bir tedavi yöntemidir.